هدهد سفید؛ کتابی از نوجوانان و برای نوجوانان

هفدهمین جلد از کتاب «هدهد سفید» به تازگی رونمایی شد. رویکرد این کتاب، توجه به مخاطب است. مهم‌ترین نشانه از این توجه، در استفاده از آثار مخاطبان نوجوان در محتوای این کتاب نهفته است؛ به طوری که حدود نیمی از محتوای کتاب توسط خود مخاطبان تولید می‌شود.

چند سالی می‌شود که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، به عنوان مهم‌ترین متولی فرهنگ کتابخوانی در ایران، توجه خود را معطوف به قشر کودک و نوجوان کرده است. قشری که آینده این سرزمین در دستان آن‌هاست. تولید برنامه تلویزیونی هدهد سفید، برپایی جشنواره نشان هدهد سفید، راه‌اندازی کتابخانه سیار هدهد، تأسیس کتابخانه‌های تخصصی برای کودکان و نوجوانان'>نوجوانان، راه‌اندازی بخش ویژه کودک و نوجوان در کتابخانه‌های سراسر کشور و … بخشی از اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای این قشر است.

یکی دیگر از نمودهای این توجه، تولد کتاب «هدهد سفید» است. کتاب «هدهد سفید» در سال ۱۳۹۷ با هدف تولید محتوای مناسب برای قشر نوجوان به منصه ظهور رسید. خوشبختانه این کتاب در طول پنج سال گذشته در میان نوجوانان کتابخوان جا افتاده است و در هفته کتابی که گذشت، نوجوانان عزیز از تازه‌ترین جلد آن رونمایی کردند.

هدهد سفید در شماره هفدهم پس از تحمیدیه شامل شعری از غلامعلی حداد عادل و مقدمه، با داستان «به رنگ کودکی» اثر آذر خزاعی سرچشمه آغاز می‌شود و در ادامه روایت «قصه شکار گردو و جادوی ماه» نوشته مهدی رجبی و داستان‌های «فرار از دنیای تکرای» نوشته فاطمه خداپرست، عضو شانزده ساله کتابخانه شهید بهشتی شهرستان فسا و «کتابی برای فرشته» اثر بهاره بهنام‌نیا، آمده است.

هدهد سفید هفدهم در بخش خاطره‌نگاری، «روایتِ استقامت» مرضیه حدیدچی در زندان ساواک را آورده است و موضوع استقامت در بخش تبیین با مطلب «چرا از فلسطین حمایت می کنیم؟» دنبال شده است. در بخش سروده‌ها نیز شعرهایی با موضوع کتاب با عناوین «ستاره‌های ماندگار»، «راز تازه»، «پرواز با کتاب» و شعر «دختران فلسطین» سروده سارا گودرزی شاعر ۱۱ ساله محفل ادبی جوانه‌های شهر تهران، آمده است.

ساختار کتاب هدهد سفید در جلدهای ۱۷ گانه، بدون تغییر مانده است؛ اما محتوای جلد هفدهم با اندکی تغییر به دست مخاطبش رسیده است. محتوای این جلد با دسته‌بندی موضوعی ارائه شده است و بخش‌هایی تازه به کتاب هدهد اضافه شده یا بخش‌های قبلی صورت‌بندی تازه‌ای به خود گرفته است. این بخش‌ها از قرار زیر است:

• تبیین: ذهن نوجوان امروز پر از علامت سؤال است. او دوست دارد درباره چرایی‌ها بداند. برای او هر چیزی قابل هضم نیست و دوست دارد بیندیشد، تأمل کند، بپرسد و تحقیق کند تا خود به جواب مناسب برسد. بخش «تبیین» با هدف پرداختن به «چرایی‌های» ذهن مخاطب نوجوان پدید آمده است.

• زنگ تاریخ: تاریخ، مقوله‌ای مهم است و این جمله معروف را در ذهن تداعی می‌کند: «گذشته چراغ راه آینده است.» بخش «زنگ تاریخ» با هدف واکاوی رویدادهای تاریخی در قالب داستان به کتاب هدهد سفید اضافه شده است. این بخش نه تاریخ صرف است و نه داستان صرف؛ بلکه یک داستان با مستندات تاریخی است.

• فوت و فن: کتاب هدهد سفید در جلدهای قبل برای مخاطب آموختنی‌هایی به ارمغان می‌آورد. مثلاً در سلسله مطالبی، آن‌ها یاد می‌گرفتند که چگونه بنویسند. این مطالب که توسط نویسندگان حرفه‌ای تدوین شده است، برای بچه‌ها بسیار سودمند است. هدهد سفید در بخش «فوت و فن» می‌خواهد به مخاطبان نوجوانش یک فن بیاموزد؛ فن نوشتن، فن خواندن، و ده‌ها فن دیگر.

• قطره‌ای از دریا: عنوانی است برای پرداختن به سیره و زندگانی ائمه (ع) و بزرگان دین.

• ستاره‌های آسمان ایران: مقوله هویت ایرانی‌اسلامی، مسئله مهمی است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی «وقتی یک جوان احساس هویّت کرد، از انحراف، از خیانت، از سستی و تنبلی پرهیز خواهد کرد. عمده این اشکالاتی که گاهی پیش می‌آید به‌خاطر این است که آن احساس هویّت حقیقی، احساس هویّت ملّی در یک انسان وجود ندارد. وقتی احساس هویّت وجود نداشت، دیگران می‌توانند او را به این سمت و آن سمت بکشند.» بخش «ستاره‌های آسمان ایران» بر آن است تا این هویت را قوام بخشد.

• ضمیمه: بخش ضمیمه از جلد شانزدهم به کتاب هدهد سفید اضافه شده است. این بخش به طور اختصاصی به نوشته‌های نوجوانان تعلق دارد. نوجوان‌ها سردبیری این بخش را بر عهده دارند و قرار است هر جلد، نوجوانان یک استان، سردبیری بخش ضمیمه هدهد سفید را عهده‌دار باشند. تاکنون نوجوانان استان‌های مازندران و چهارمحال و بختیاری محتوای بخش ضمیمه هدهد سفید را تهیه کرده‌اند.

• نامه‌رسان: بخش دیگر کتاب هدهد سفید که خیلی جذاب است، بخش «نامه‌رسان» است. این قسمت، محلی است برای ارتباط بچه‌ها با نویسندگان محبوب خود. در این بخش نوجوانان به نویسندگان مورد علاقه‌شان نامه می‌نویسند و پاسخ این نامه‌ها در جلد بعدی به چاپ می‌رسد.
• کتاب هدهد سفید با بخش‌های متنوع تلاش خواهد کرد برای مخاطبانش «آورده» داشته باشد. البته در این مسیر، دست یاری به سوی همه فعالان عرصه فرهنگ و اهالی قلم که دوست دارند برای قشر نوجوان بنویسند دراز می‌کنیم. خوشبختانه در جلد هفدهم هم نویسندگان توانمندی با مخاطبان هدهد سفید همراه بودند. همچنین از نوجوانان عزیز دعوت می‌کنیم همکاری خود را با کتاب هدهد سفید بیشتر کنند. آن‌ها صاحبان حقیقی کتاب «هدهد سفید» هستند؛ آن‌ها هم خواننده این کتاب‌اند و هم نویسنده‌اش. بی‌تردید فعالیت بیشتر این مخاطبان کتابخوان و کتاب‌دوست تأثیر بسزایی در غنای کتاب «هدهد سفید» خواهد داشت. ان‌شاءالله.